ബ്രഹ്മപുത്ര നദിയിൽ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ അണക്കെട്ട് നിർമ്മിക്കാൻ ചൈന പദ്ധതിയിടുന്നു എന്ന വാർത്ത ഇന്ത്യയിൽ ആശങ്ക ഉയർത്തുകയാണ്. ടിബറ്റിൽ ഉത്ഭവിച്ച് ഇന്ത്യയിലൂടെയും ബംഗ്ലാദേശിലൂടെയും ഒഴുകുന്ന ബ്രഹ്മപുത്ര നദി, ഈ രാജ്യങ്ങളുടെ ജലസ്രോതസ്സുകളിലും പരിസ്ഥിതിയിലും നിർണ്ണായക പങ്കുവഹിക്കുന്നുണ്ട്. ചൈനയുടെ ഈ നീക്കം നദിയിലെ ജലത്തിന്റെ ഒഴുക്കിനെയും അളവിനെയും കാര്യമായി ബാധിക്കുമെന്നതാണ് ഇന്ത്യയുടെ പ്രധാന ആശങ്ക. ഇത് താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ കൃഷിയെയും ജനജീവിതത്തെയും പ്രതികൂലമായി ബാധിച്ചേക്കാം.
ചൈനയുടെ ഈ വൻകിട പദ്ധതി, ജലവൈദ്യുത ഉൽപ്പാദനവും ജലസേചനവുമാണ് പ്രധാന ലക്ഷ്യങ്ങളായി പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുള്ളത്. എന്നാൽ, ഇത്രയും വലിയ അണക്കെട്ടിന്റെ നിർമ്മാണം നദീതടത്തിലെ ആവാസവ്യവസ്ഥയെയും മത്സ്യസമ്പത്തിനെയും ഗുരുതരമായി ബാധിക്കുമെന്ന് പരിസ്ഥിതി പ്രവർത്തകർ മുന്നറിയിപ്പ് നൽകുന്നു. നദിയിലെ ജലനിരപ്പിലുണ്ടാകുന്ന വ്യതിയാനങ്ങൾ ഡെൽറ്റാ പ്രദേശങ്ങളിലെ ജൈവവൈവിധ്യത്തെയും ബാധിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. ഇതിനുപുറമെ, നദിയുടെ സ്വാഭാവിക ഒഴുക്കിനെ തടസ്സപ്പെടുത്തുന്നത് പ്രളയസാധ്യതകളെക്കുറിച്ചും വരൾച്ചയെക്കുറിച്ചുമുള്ള ആശങ്കകൾ വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു.
ഇന്ത്യയും ബംഗ്ലാദേശും ഈ പദ്ധതിയെക്കുറിച്ച് ചൈനയുമായി നിരവധി തവണ ആശങ്കകൾ പങ്കുവെച്ചിട്ടുണ്ട്. നദീജലത്തിന്റെ പങ്കാളിത്തം സംബന്ധിച്ച് ഇരു രാജ്യങ്ങളും തമ്മിൽ വ്യക്തമായ ഉടമ്പടികൾ നിലവിലില്ലാത്തത് പ്രശ്നം കൂടുതൽ സങ്കീർണ്ണമാക്കുന്നു. ചൈനയുടെ ഈ ഏകപക്ഷീയമായ നീക്കം അന്താരാഷ്ട്ര നദീജല കരാറുകളുടെ ലംഘനമാണെന്നും, മേഖലയിലെ രാജ്യങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തിൽ ഇത് വിള്ളലുണ്ടാക്കുമെന്നും പല അന്താരാഷ്ട്ര വിദഗ്ധരും അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. ജലസുരക്ഷയെക്കുറിച്ചുള്ള ഇന്ത്യയുടെ ആശങ്കകൾ ന്യായീകരിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്.
ചൈനയുടെ ഈ അണക്കെട്ട് നിർമ്മാണം ഭൗമരാഷ്ട്രീയ പ്രാധാന്യമുള്ള വിഷയമായി മാറിയിരിക്കുകയാണ്. ജലത്തെ ഒരു തന്ത്രപരമായ ആയുധമായി ഉപയോഗിക്കാനുള്ള സാധ്യതയും, ഇന്ത്യയുടെ കിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെയും ബംഗ്ലാദേശിലെയും ജലസുരക്ഷയെ ഇത് എങ്ങനെ ബാധിക്കുമെന്നതും സൂക്ഷ്മമായി നിരീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്. ഈ വിഷയത്തിൽ കൂടുതൽ ചർച്ചകളും അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തിലുള്ള ഇടപെടലുകളും ആവശ്യമാണെന്ന് വിദഗ്ദ്ധർ ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നു.
